Gerard Debaets (1898-1959) was met voorsprong het grootste talent van de gebroeders Debaets uit Heule. Gaston, Michel, Cesar en Arthur kozen ook voor de koers en deden het lang niet slecht. Cesar Debaets (1892-1974) kwam nog het dichtst in de buurt van zijn jongere broer met een ritzege in de Ronde van België (1919) en tweehonderd andere overwinningen, waaronder drie zesdaagsen.
Gerard stak er echter met kop en schouders boven uit. Tijdens een relatief korte profcarrière op Vlaamse wegen triomfeerde hij twee keer in de Ronde van Vlaanderen bij de profs, nadat hij de koers in 1923 ook al als onafhankelijke op zijn naam schreef.
In 1924 won hij als neoprof meteen de Ronde. Drie jaar later zegevierde hij opnieuw en reed in gure weersomstandigheden iedereen uit zijn wiel om dan solo de streep te bereiken. Zo werd Gerard Debaets de eerste wielrenner die de Ronde twee keer op zijn palmares schreef. Hij haalde nog andere prestigieuze overwinningen zoals het Belgisch Kampioenschap en Parijs-Brussel in 1925 en Brussel-Parijs in 1926. Weinig renners hebben hem dit nagedaan.
Maar Gerard Debaets was ook de grilligste en eigenzinnigste van de broers schrijft Jacques Sys in zijn naslagwerk ‘Top 1000 van de Belgische wielrenners’: “De snelle en sluwe Gerard Debaets werd de eerste renner die twee keer de Ronde van Vlaanderen won, maar hij liet zich door niemand in een keurslijf persen. Grilligheid kenmerkte zijn carrière.” Door zijn eigenzinnig karakter lag hij regelmatig in de clinch met zijn sportdirecteurs en de Belgische Wielrijdersbond (BWB). De Heulenaar had het moeilijk met mensen die hem met boetes en schorsingen in het gareel probeerden te houden.
Toen hij in 1928 weer een sanctie kreeg van de BWB, stelde hij hen voor een ultimatum. De boete laten vallen of hij vertrok definitief naar de Verenigde Staten. De koppigheid van beide partijen haalde het van het gezond verstand en na een wegcarrière van amper vijf jaar bij de profs stak hij definitief de Atlantische Oceaan over om er voor altijd te blijven.
In het verre Amerika breidde Gerard Debaets na 1928 een tweede indrukwekkend hoofdstuk aan zijn wielercarrière. Hij groeide er uit tot een wielerheld die door het Amerikaanse publiek op handen werd gedragen.
Niet alleen door zijn sportieve prestaties, maar ook omdat hij zijn publiek wist te vermaken met de gekste fratsen op de piste. Het bezorgde hem de bijnamen ‘The Clown Prince of the Bike Pushers’ en ‘The Belgian Bike Buffoon’.
De zestien zesdaagsen die hij er won, maakten uiteraard de grootste indruk. In 1936 voegde hij hier op 38-jarige leeftijd nog het Amerikaanse kampioenschap stayeren aan toe.
‘The Amercian way of life’ beviel de Heulenaar. Hij verdiende er goed zijn boterham en liet zich naturaliseren tot Amerikaans staatsburger. Na zijn actieve carrière opende hij in 1940 de fietsenhandel ‘The Paterson Bicycle Exchange’ en bleef een graag geziene gast in het Amerikaanse wielermilieu.
Op 27 april 1959 stierf hij op 61-jarige leeftijd aan een hartslagaderbreuk in North-Haledon, New Jersey.
Weinig Vlaamse wielrenners bouwden een gelijkaardige carrière op aan beide kanten van de Atlantische oceaan. En toch had Karel Van Wijnendaele in 1943 amper enkele regels over voor Gerard Debaets in zijn standaardwerk ‘Het Rijke Vlaamsche Wielerleven’. Het valt wel op. Elke editie uit de beginjaren van de Ronde van Vlaanderen, toch het geesteskind van Van Wijnendale, wordt ruimschoots besproken in zijn boek. Behalve de overwinningen van Gerard Debaets in 1924 en 1927.
“Van Wijnendaele kon voor veel kampioenen bijzonder streng zijn, maar weinigen werden zo doodgezwegen als Gerard Debaets”, is de bedenking van biograaf Hannes Cattebeke. “Gevolg is dat hij voor veel mensen een illustere onbekende bleef. Ook voor mij moet ik eerlijk toegeven. Toen de uitgeverij me in 2013 vroeg om een biografie te schrijven over mijn dorpsgenoot, had ik nog nooit van hem gehoord!”
Met ‘Gerard Debaets. De Gouden Jaren van de Koers’ schreef Hannes Cattebeke een levendige biografie die werd uitgegeven in 2014. Het boek kwam er naar aanleiding van de prestigieuze titel ‘Heule, Dorp van de Ronde’. De Kortrijkse deelgemeente kreeg die titel naar aanleiding van de dubbele zege van Debaets in Vlaanderens Mooiste. Daarmee werd hij voor het eerst publiekelijk uit de vergetelheid gehaald.
Een paar jaar later gaf de stad Kortrijk twee doodlopende straten in deelgemeente Heule de naam van Gerard Debaets. Het werd meteen duidelijk dat Gerard Debaets een echte revival maakte in zijn geboortedorp
Kers op de taart van die heropleving vormt de wielerhappening die sinds 2022 door de Vrije Basisschool De Watermolen wordt georganiseerd onder de naam ‘Grand Prix Gerard Debaets’.
“We zochten in 2022 een leuke afsluiter voor de Week van de Mobiliteit”, zegt Karen Plets van Vrije Basisschool De Watermolen. “Tijdens de jaarlijkse Strapdag komen de kinderen altijd te voet of met de fiets naar school en we hadden die dag een veldrit voorzien. Tijdens de voorbereiding ontdekten we dat het geboortehuis van wielerlegende Gerard Debaets in de Izegemsestraat lag, recht tegenover onze school.”
“We bestelden een tiental exemplaren van het boek van Hannes Cattebeke over Gerard en verdeelden die over de klassen. Elk leerjaar nam twee hoofdstukken voor hun rekening, er volgden bezoekjes aan het museum KOERS in Roeselare en alles mondde uit in een tentoonstelling op school over het leven en de carrière van onze plaatselijke wielerheld.”
De eerste Grand Prix Gerard Debaets bleek een schot in de roos. “Het werd een totaalspektakel waar heel de wijk van Heule-Watermolen aan meegedaan heeft”, zegt Jo Vermeulen, directeur van de basisschool.
“Het parcours van de Grand Prix, een koppelveldrit voor leerlingen en volwassenen, liep dwars door onze school. Op de speelplaats werden een zandbak, een brug, een balkjesparcours en enkele trappen gebouwd waar de deelnemers overheen moesten. Aansluitend doken de deelnemers in de zompige weide aan overkant van de Watermolenwal en maakten ze een rondje op de kasseien rond de school. We weten best dat veldrijden niet meteen de discipline is waarin Gerard Debaets uitblonk, maar het zorgde wel voor heel veel ambiance.”
“Ondertussen weten onze leerlingen zeer goed wie Gerard Debaets was. Snel en sluw op de piste en op de weg, eigenzinnig en zelfbewust in het gewone leven. Het project maakte onze kinderen ook bewuster op vlak van verkeersveiligheid, sport, samenzijn, verkeersveiligheid en lokale verankering. Zelfs een affiche waarop Debaets poseert met één van de eerste fietshelmen, grepen we aan om veilig fietsen onder onze kinderen te promoten.”
De familie van Gerard Debaets in de Verenigde Staten werd op de hoogte gehouden van het evenement in het geboortedorp van hun stamvader. Vermeulen: “Ze reageerden enthousiast en zagen het als een gepast eerbetoon van Heule-Watermolen aan Gerard Debaets. Ze zullen er alles aan doen om aanwezig zijn bij de volgende editie.”
Enkele tellen nog en de deuren van het Madison Square Garden zouden worden geopend. De sfeer was grimmig. Er werd geduwd, geschopt, geslagen en...
Uw browser voldoet niet aan de minimale vereisten om deze website te bekijken. Onderstaande browsers zijn compatibel. Mocht je geen van deze browsers hebben, klik dan op het icoontje om de gewenste browser te downloaden.
