Frans Verbeeck: een melkboer wint Omloop Het Volk

Zijn trainingsarbeid resulteert in een nieuw profcontract bij de bescheiden Okay Whiskey-ploeg in 1968. Twee jaar later start Verbeeck het nieuwe seizoen in de kleuren van Watneys. Op 28 februari 1970 fietst hij zich de wielerlegende binnen. Na het afwerken van zijn ochtendlijke melkronde (gestart om vijf uur ’s ochtends!) verschijnt Verbeeck aan de start van Omloop Het Volk. Het vroege uur speelt hem nauwelijks parten want de melkboer wint de koers!

De melkbrigade

Lucien Buysse, Tourwinnaar in 1926, krijgt van Tourbaas Henri Desgrange de bijnaam “l’homme sans soif’ omdat hij in koers bijzonder weinig drinkt. Voor melk maakt de Wontergemnaar graag een uitzondering. Als collega-renners onderweg aan de kant van de weg melkkitten zien staan, is ook Buysse er als de kippen bij om zijn bidons te vullen.

Na de koers drinkt Buysse steevast een aantal liter melk om te recupereren van de geleverde inspanningen. Een glaasje melk, al dan niet aangelengd met een lepel honing, is voor hem en veel andere renners de ideale drank om de dag af te sluiten en met gerust gemoed te gaan slapen. Melk en honing voor het slapengaan, conform de volkswijsheid!

Buysse is te vroeg geboren om uitgespeeld te worden als speerpunt voor de beroemde Melkbrigade. Om de dreigende overproductie van melk in te dijken, lanceert de Nationale Zuiveldienst in begin de jaren vijftig enkele campagnes. Boegbeelden uit de samenleving geven het goede voorbeeld en moeten de bevolking aanzetten tot het drinken van meer melk.

Ook de sportwereld wordt er bij betrokken: “In de Ronde van Frankrijk bemerkt men slechts één gele trui, die van de zege. Indien alle kampioenen die hun kracht en hun gezondheid aan de melk te danken hebben een witte trui droegen, een trui van dezelfde kleur als hun geliefkoosde drank, zouden de witte truidragers een indrukwekkende groep uitmaken op kop van het peloton. Drink melk en sprint in het leven!” De boodschap van deze advertentie in een SportClub uit 1951 is duidelijk. Twee jaar later promoot Rik Van Steenbergen melk vanop postkaartjes met de boodschap: “Doe zoals ik, drink melk”.

In 1959 schakelt de Nationale Zuiveldienst nog een versnelling hoger en richt de Melkbrigade op. De brigade wil de jeugd aan de melk krijgen en profileert zich als een jeugdbeweging met strikte hiërarchie, wimpels, speldjes,… Leden moeten hun melkplicht vervullen door dagelijks melk te drinken en worden voor die ‘goede daden’ beloond.

‘M’ brigadiers, ambassadeurs van de Melkbrigade, sporen de jongeren aan. De bekendste is ongetwijfeld Nonkel Bob. Ook wielrenner Rik Van Looy is ‘M’ brigadier. Hij poseert fier op foto’s met het M-logo van de Melkbrigade op de borst. Van Looy wordt medio jaren zestig vergezeld en ingehaald door Eddy Merckx. Merckx blijft boegbeeld tot de stopzetting van de campagne in 1971. Hij zal nadien nog figureren in campagnes voor tal van andere producten, zij het niet altijd even gezond als melk.

Ovomaltine: dé rennersdrank

Nesquik en Cécémel. Beide merken manifesteren zich al een tijdje in de wielerwereld. Chocolademelk Cécémel sponsort de dernymannen op de piste tijdens de Gentse Zesdaagse en brengt ook dikwijls een eigen koppel op de baan. Wie de dernywedestrijd wint, krijgt voor het ererondje een gigantische opblaasbare Cécémelfles in de handen geduwd…

Nesquik, producent van cacaopoeder, pakt tijdens de Ronde van Frankrijk uit met een eigen ‘P’tite Boucle’, waarin kinderen de kans krijgen te proeven van de échte Tour. De geselecteerde kinderen fietsen de laatste kilometer van tien etappes, een aantal uur voor de aankomst van de profs. Alle etappewinnaars strijden nadien op de Champs-Elysées om de eindzege, waar de eindwinnaar bij de jongens en de meisjes op het podium mag pronken met de Nesquiktourtrofee.

Dat ook Ovomaltine, het cacaodrankje op basis van melk, mout en eieren, zich al lang uitdrukkelijk aan het wielrennen verbindt, is minder bekend. Ovomaltine, in oorsprong ontwikkeld als hersteldrank voor zwakkere mensen, verschijnt voor het eerst in 1904 en is een product van het Zwitserse firma Wander AG. Vanaf de jaren twintig gaat Ovomaltine zich als sportvoeding aanprijzen.

Ovomaltine is immers licht verteerbaar, heeft een hoge energiewaarde én is erg praktisch in gebruik, want bestaat in poedervorm en als koekjes. Dit is de boodschap die Ovomaltine, in gretig gelezen sporttijdschriften als Geïllustreerde Sportwereld, vooral skiërs, atleten en wielrenners wil meegeven. Dat Ovo zich in tijden van ‘grande bouffe’ profileert als een licht verteerbaar alternatief voor het gangbare krachtvoer, is op zijn minst gedurfd te noemen.

Niet toevallig weet Ovo de vooruitstrevende Franse renner Charles Pélissier als uithangbord te strikken. Samen met zijn drie koersende broers is hij in de jaren dertig één van de weinige renners die zich ’s morgens niet volpropt. De Pélissiers trekken er daarom dikwijls vroeg op uit in de wedstrijd, op het moment dat het gros van het peloton nog bekomt van een copieus ontbijt.

Ovomaltine adverteert niet alleen, maar gaat sporters ook echt bevoorraden. Tijdens ski- en loopwedstrijden fungeert Ovo als officiële ravitailleur, net zoals in het wielrennen. In de Tour vanaf de jaren twintig is Ovomaltine geregeld te vinden op de bevoorradingstafels. Vanaf 1939 treedt Ovo op als fournisseur officiel in de Ronde van Zwitserland, een sponsoring die producent Wander AG tot 1999 volhoudt.

Of de renners zelf echt en grande masse vallen voor het product is minder duidelijk. Minstens één renner die de deugden van Ovomaltine in advertenties aanprijst, blijkt in realiteit toch geen aanhanger. Zo antwoordt Patrick Sercu op de vraag of hij gebruiker was overtuigd: “ik heb dat nooit gedronken.”

The Milk Race

The Milk Marketing Board (MMB) is een Britse overheidsinstelling die net als de Nationale Zuiveldienst in België instaat voor de regulering en promotie van melk. De MMB verbindt haar naam van 1958 tot 1993 aan de Ronde van Groot-Brittannië, een wedstrijd voor amateurs. Van dan af gaat de wedstrijd als ‘The Milk Race’ door het leven.

Etappewinnaars worden levende reclameborden voor melk: op het podium krijgen ze een Milk Race pet en shirt en een fles melk toegestopt. In 1985 is de Belg Eric Van Lancker eindwinnaar. Eén jaar later staat de wedstrijd open voor zowel amateurs als profs. In 1993 kent The Milk Race haar laatste editie en verdwijnt de melkfles van het toneel.