Stijn Devolder koffie

Ploegmaat Nico Sijmens probeert Devolder in een Italiaans hotel te jennen door een flinke snuf zout in zijn koffie te gieten. Zijn weerwraak is niet zoet, maar zuur. Een drinkbus water wordt gekruid met een wolkje balsamico. Sijmens doorziet de revanche van Devolder, maar laat diens koffie in het vervolg onaangeroerd.

Stijn Devolder tijdens de E3 Harelbeke 2011 — Stijn Devolder in actie tijdens de E3 Harelbeke in 2011.

Zeg nooit zo maar koffie...

Europese pistiers die aan het begin van de jaren 1900 de Grote Oversteek wagen, maken niet alleen kennis met een nieuw continent maar ook met ‘alternatieve’ voedingsgewoonten. Om de Zesdaagsen – toen nog letterlijk zes dagen én nachten – goed te doorstaan, drinken de Amerikaanse renners American Coffee, een mix van grote hoeveelheden cafeïne, strychnine en cocaïne.

Soigneurs van dubieus allooi prijzen hun American coffee openlijk aan en slagen er volgens enthousiaste Europese pisterenners in om werkpaarden om te turnen in ware gazelles. Onder de noemer ‘zwarte pulle’ verschijnt in de jaren 1930 een verre variant van de American Coffee in onze contreien. Een slok van de ‘zwarte pulle’ geeft de kracht om net die ene beslissende demarrage te plaatsen. Andere renners verkiezen een dopingvrije mix.

Romain en Sylvère Maes poseren met Josephine Baker voor de start van een etappe in de Ronde van Frankrijk (1935). — Romain en Sylvère Maes voor de start van een Touretappe in 1935, met de Franse vedette Josephine Baker. Café Sanka sponsort de bidons. Romain wint de Tour. (collectie KOERS)

Eddy Merckx poseert voor een verzamelkaart van de wielerploeg Faemino-Faema. — Faema, de Italiaanse producent van koffiezetmachines, lanceert onder de merknaam Faemino ook zijn eigen espresso’s. Merckx is in 1970 het boegbeeld van de Faemino-Faema ploeg. (collectie KOERS)

De Italiaan Ottavio Bottechia, Tourwinnaar in 1924 en 1925, maakt voor de start van zowat iedere Touretappe een brouwsel op basis van koffie, poedersuiker, vijf eigelen én een goede geut rode wijn. Veel van zijn collega’s houden het in de Tour op pure koffie. In 1934 laat het Franse Café Standard de renners voor de start proeven van hun koffie. Volgens een advertentie in de Franse sportkrant L’Auto is Café Standard dan al “een habitué” in de Tour. “Men zou eens moeten komen kijken met welke geestdrift renners zich verdringen aan onze stand, om bij ons de laatste restjes slaap door te spoelen.”

Café Sanka doet nog beter. Sanka, koffie zonder cafeïne (sans ca.), wordt in 1935 de allereerste sponsor op de bidons tijdens de Ronde van Frankrijk. Hun boodschap voor de renners en het grote publiek: “Le café Sanka sans caféine est donné aux coureurs pour les réconforter sans nuire à leurs nerfs, à leur coeur ni au calme précieux de leur sommeil."

Koffie was mijn drug.

Gilbert Desmet

Vanaf de vroege jaren 1960 kopieert koffie(machine)producent Faema/Faemino de werkwijze van Standard/Sanka naar de Giro en Vuelta. Voor de start van iedere etappe kan het peloton proeven van een kop Italiaanse espresso. Volgens Gilbert Desmet gaan maar bitter weinig niet-Zuiderse renners hierop in. ‘Smetje’ zelf zei niet te vaak neen.

Met de entree van Saeco, een Italiaanse producent van koffie- en espressomachines, komt daar pas echt verandering in. Saeco sponsort van 1996 tot 2004 een eigen wielerploeg met onder andere Mario Cipollini, Paolo Savoldelli en Gilberto Simoni onder contract. De Saecoploeg verspreidt de espressomicrobe in het peloton en als ook voor het eerst ploegbussen in het wielrennen verschijnen, is het hek helemaal van de dam. Tot vlak voor de start kunnen de renners genieten van een kop espresso op de bus. Ook vandaag moet de espressomachine in de meeste ploegbussen op weg naar de start een tandje bijsteken!

Ontbijt van het Pelforth team tijdens de Ronde van Frankrijk 1962 — Koffie mag niet ontbreken tijdens het ontbijt van de Pelforth-ploeg in de Ronde van Frankrijk 1962.

Björn Leukemans stapt met een koffie in de hand van de ploegbus voor de start van de Druivenkoers in 2011. Niet voor zichzelf, maar wel voor fotograaf Johnny Maeschalck. Net als in 2010 wint Leukemans de wedstrijd.

... of Coca-Cola

Twee basisingrediënten van Coca-Cola zijn Zuid-Amerikaanse cocabladeren, zó behandeld dat ze geen cocaïne bevatten, en Afrikaanse kolanoten die cafeïne bevatten. De cocabladeren zorgen voor het stimulerende effect, de kolanoten voor de smaak. Vooraleer het gekende frisdrankenmerk in de jaren vijftig debuteert in het peloton, hebben de bestanddelen kola en coca al een lange weg afgelegd. Al in 1890 verschijnen artikels en advertenties in het Franse wielerblad Véloce-Sport: “Wat een snelheden, wat een wedstrijden kan je afwerken door Kola te nemen! Neem Kola, renners, fietstoeristen en militairen met de fiets!”

Meteen verschijnen verschillende spelers op de kolamarkt: Kola-Vélo (‘voor benen van staal!’), Kola-Vanghe en Kola du dr Vélo zijn voorbeelden. Ook kolacocktails als Kola-Champagne en ‘Le vin Koto à la coca du Pérou’ zijn populair. Die laatste is een cocktail van wijn en coca-extracten die volgens het Franse sportblad Sporting kampioenen als Firmin Lambot, Philippe Thys, Jean Alavoine, François Faber, Gustave Garrigou en Emile Georget naar topprestaties stuwt: “Na de Tour zal Koto gekend staan als bron van energie. Na de bokswereld verovert Koto nu ook het brede sportveld!”

Dat er rond kola en coca van meet af aan toch een verdacht sfeertje hangt, is niet zo verwonderlijk. De apotheek was immers verkooppunt nummer één. Henri Desgrange rekent in ‘La tête et les jambes’, zijn handboek vol trainingsadvies uit 1898, af met het product: “Ook al zegt de hele medische wereld het tegendeel, raak de vergiften coca en kola nooit aan! Gebruik alleen natuurlijke middelen!” Ondanks zijn waarschuwingen valt het peloton in blok voor kola.

Gabriel Poulain poseert op een piste en schrijft in het opschrift zijn overwinningen toe aan Kola Vanghe.

Reclame uit de jaren 1950 waarbij renners Coca-Cola promoten

Fausto Coppi drinkt een cola na zijn aankomst tijdens de Ronde van Italië 1951

Renner wordt verzorgd tijdens de Zesdaagse van Gent

In de jaren dertig verdwijnen bovenstaande kolaproducten van het wielervoorplan. Vijftien jaar later maakt Coca-Cola haar entree in het peloton, met dank aan de Amerikaanse aanwezigheid in West-Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na een moeizame start – Coca-Cola had lange tijd de naam een ‘maagopblazer’ te zijn die ook nog eens de spieren deed verzuren – brak de frisdrank door vanaf de jaren 1950. Van dan af demarreert het frisdrankenmerk.

In de jaren 1960 siert Coca-Cola affiches van de Ronde van Frankrijk, geeft het haar naam aan wedstrijden als de Coca-Cola Trophy in Duitsland én vindt de drank een plekje in de musette. In 1985 verdringt Coca-Cola het Frans watermerk Perrier als officiële dranksponsor van de Ronde van Frankrijk en overheerst het hele Tourgebeuren. Een jaar daarvoor had Coca-Cola trouwens al 12,6 miljoen dollar geïnvesteerd in de Spelen van Los Angeles die nog steeds de Coca-Cola Games worden genoemd.

De koffiekanauto van FORT

Eén van de meest opvallende vehikels uit de wedstrijdkaravaan van de jaren 1950 is de reusachtige koffiekanwagen van de firma ‘Fort producten’ uit Itegem. Het bedrijf start kort na de Tweede Wereldoorlog met een koffiebranderij en bedenkt ter promotie dit opvallende voertuig. Fort producten is niet alleen aanwezig tijdens de koers; de firma brengt in 1959 ook een eigen verzamelalbum over Rik Van Looy op de markt. Het album beslaat de carrière van Van Looy tot 1958 en bevat ook enkele gezellige gezinstaferelen. Eén plaatje toont hoe Rik geniet van een tas koffie van het merk Fort.

Cover van het verzamelalbum over Rik Van Looy dat koffiebranderij Fort Producten uitgebracht in 1959 — Fort Producten heeft een koffiebranderij in Itegem en hoopt om via de koers een breed publiek te bereiken. Zo brengt het in 1959 een verzamelalbum over Rik Van Looy op de markt. (collectie KOERS)

Flandriengerecht gecreëerd door Claudia Allemeersch:
Tiramisu de Columbia

De komst van Café de Colombia geeft de Tour in 1985 een exotisch tintje. Colombia’s grootste koffieproducent verdringt Poulain als sponsor van de bolletjestrui en verschijnt in 1985 voor het eerst met een profploeg aan de start van de Tour. Onder de Colombiaanse ‘koffieplanters’ bevinden zich de berggeiten Lucho Herrera en Fabio Parra.

Ingrediënten

2 dl heel sterke koffie - 4 eiwitten - 90 g fijne kristalsuiker - 2 eetlepels water - 250 g mascarpone - 4 eierdooiers - een doosje lange vingers (boudoirs, of de typisch Italiaanse, die iets breder zijn) - 6 eetlepels marsala - 90 g melkchocolade - 2 eetlepels gezeefd cacaopoeder

Bereiding

Maak de koffie heel sterk en laat hem koud worden.
Klop de eiwitten stijf.
Vermeng de suiker met het water in een kookpannetje en breng aan de kook. Na 3 minuten krijg je een stroopje. Giet nu de stroop al kloppend in een dun straaltje bij de eiwitten en blijf kloppen tot het schuim is afgekoeld (klop de eiwitten bij voorkeur in een keukenmachine).
Klop 250 gram mascarpone en de dooiers door elkaar en spatel er in porties afgekoeld eiwit door tot alles vermengd is.
Dompel de lange vingers (een 20-tal) in de koude koffie en leg een laagje vingers in een schaal. Besprenkel ze met de helft van de marsala. Schep hierop een laag van het mascarponemengsel (de helft van het mengsel).
Rasp hierover de melkchocolade.
Schik nogmaals een laag lange vingers, besprenkel met de rest van de marsala en bedek opnieuw met de rest van het mascarponemengsel. Zet de schaal in de koelkast.
Besuif net voor het opdienen met gezeefd cacaopoeder.

Ontdek meer verhalen

gerelateerde verhalen

Alle verhalen

Maten, Makkers, Maes? De hoofdrol voor twee West-Vlaamse plattelandszonen

"Jij, en niemand anders," zo lijkt Tourbaas Henri Desgrange de breedlachende Franse wielerheld Roger Lapébie in 1937 nog tijdens La Grande Boucle...

Lees meer

Stijn Devolder tijdens de beklimming van de muur van Geraardsbergen in de Ronde van Vlaanderen

Stijn Devolder. Een minzame West-Vlaming die zijn jongensdroom tot tweemaal toe waarmaakte

De Ronde van Vlaanderen. Voor veel renners een ongrijpbare droom, voor enkelingen het summum van hun carrière. Stijn Devolder behoort tot die...

Lees meer

Iljo Keisse over het knechtenwerk, de ‘Wolfpack’ en de liefde voor zesdaagsen: “Op de piste mocht ik mijn eigen kans gaan”

Eind dit seizoen zet Iljo Keisse op 40-jarige leeftijd een punt achter zijn actieve wielercarrière. Een loopbaan die zich op de weg vooral...

Lees meer

Volg ons

’t Is koers!

Volg ons

Stijn Devolder: Geen koers zonder koffie

Zeg nooit zo maar koffie...

... of Coca-Cola

De koffiekanauto van FORT

gerelateerde verhalen

Maten, Makkers, Maes? De hoofdrol voor twee West-Vlaamse plattelandszonen

Stijn Devolder. Een minzame West-Vlaming die zijn jongensdroom tot tweemaal toe waarmaakte

Iljo Keisse over het knechtenwerk, de ‘Wolfpack’ en de liefde voor zesdaagsen: “Op de piste mocht ik mijn eigen kans gaan”

Gabriel Poulain poseert op een piste en schrijft in het opschrift zijn overwinningen toe aan Kola Vanghe.